ASML heeft in het Belgische Institute of Radio Elements (IRE) een partner en financier gevonden om een alternatieve productiemethode voor medische isotopen te ontwikkelen. De Veldhovense machinebouwer stuitte daar een jaar of twee geleden bij toeval op bij de evaluatie van vrije-elektronenlasers als potentiële euv-bron. De vondst staat te ver van ASML’s corebusiness af om zelf te exploiteren, maar gezien de maatschappelijke urgentie helpt het bedrijf de uitwerking van het concept wel op weg. Het initiatief kreeg eind 2016 de status van Nationaal Icoon.
ASML en IRE hebben in december de bv Lighthouse Isotopes opgericht, dat samen met nog enkele andere organisaties een nieuwe productiemethode gaat ontwikkelen voor – in eerste instantie – molybdeen-99. Dit in de nucleaire geneeskunde veelgebruikte isotoop wordt nu in kernreactoren gemaakt, maar die dreigen hun houdbaarheidsdatum te overschrijden. Daardoor komt de leveringszekerheid in gevaar – een voorraad of buffer aanleggen van het radioactieve materiaal is niet mogelijk omdat het daarvoor te snel vervalt.
Alternatieve methode nodig
Non-profitorganisatie IRE is de grootste van vier leveranciers van medische radio-isotopen en is over de hele wereld actief. Het beschikt niet over een eigen reactor, maar laat verrijkt uranium bestralen in drie reactoren in Europa, waaronder die in Petten. IRE extraheert het molybdeen-99 en levert het aan ziekenhuizen. Daar is het inmiddels deels vervallen tot technetium-99m, het element dat patiënten krijgen toegediend om een scan te maken.
‘We waren al op zoek naar een alternatieve productiemethode’, vertelt Veerle Van de Steen van IRE. ‘Niet alleen vanwege de leeftijd van de reactoren, maar ook omdat uranium een veiligheidsprobleem en kostbare afvalproblematiek met zich meebrengt.’ ASML’s concept om molydbeen-99 te maken door (niet-radioactief) molybdeen-100 met een intense elektronenbundel te bestralen, belooft op al deze punten verbetering: het is betrouwbaar en goedkoper, er is geen uranium nodig en er ontstaat nauwelijks afval. Bovendien is de techniek geschikt om vergelijkbare hoeveelheden te produceren als een kernreactor.
Device lifecycle management for fleets of IoT devices
Microchip gives insight on device management, what exactly is it, how to implement it and how to roll over the device management during the roll out phase when the products are in the field. Read more. .
ASML leent mensen uit
IRE financiert Lighthouse en brengt zijn kennis over de markt, de chemische processen en de farmacie in. ASML treedt in vertrouwde rol op als systeemintegrator en leent daartoe tijdelijk enkele mensen uit. Onder hen Patrick de Jager, die zich als eerste realiseerde dat ASML per ongeluk een nieuwe productiemethode voor molybdeen-99 had gevonden. Gepensioneerd programmaleider Strategic Technology Rob Hartman wordt directeur.
De verschillende productiecomponenten worden ontwikkeld door specialisten. Het Duitse Research Instruments is expert op het gebied van deeltjesversnellers, Demcon ontfermt zich over de bestralingsmodule, Urenco (met een vestiging in Almelo) levert het molybdeen-100 en Von Gahlen uit Zevenaar ontwikkelt de speciale apparatuur die nodig is om molybdeen te extraheren. Daarnaast zijn de Rijksuniversiteit Groningen en de TU Delft betrokken als onderzoekspartners.
‘Samen gaan we nu het basisontwerp dat we bij ASML hebben gemaakt verder uitwerken’, zegt De Jager. ‘Deze verdiepingsslag kost ons zeker een half jaar. Om het concept volledig in de praktijk te brengen, hebben we echter nog jaren nodig.’