Nu de recessie een feit is en ontslagen in de R&D dreigen, springen maar liefst vier organisaties in de bres voor kenniswerkers. Onderzoeksfinancier NWO vraagt het kabinet om 350 miljoen euro extra te investeren in research. Brainport, TNO en de samenwerkende universiteiten (VSNU) presenteerden elk een plan om bedrijven te helpen hun R&D-mensen te behouden. Zij zouden hen kunnen parkeren bij universiteiten en andere niet-commerciële kennisorganisaties totdat de economie weer aantrekt.
De VSNU was de eerste die naar buiten trad met zijn plannen. ’Universiteiten kunnen stevig bijdragen aan het op peil houden van de kennissector en daarbij de economische gezondheid van Nederland stimuleren‘, meent VSNU-voorzitter Sijbolt Noorda. Op 16 februari stelde zijn organisatie in een brief aan minister-president Balkenende voor dat universiteiten tijdelijk extra werknemers kunnen opnemen. Zij zouden zich nuttig kunnen maken in publiek-private projecten of zich laten bij- of omscholen, totdat hun werkgever hen weer op bedrijfseigen projecten kan inzetten. De VSNU heeft nog geen zicht op hoeveel geld er met haar idee is gemoeid, noch aan welke projecten zou moeten worden gewerkt.
’Vooral bij de innovatieve start-ups droogt de kredietstroom nu heel snel op‘, zegt Noorda in de Volkskrant. ’Die bedrijfjes vallen simpelweg om. Gevolg is dat promovendi die door het bedrijfsleven worden betaald halverwege hun onderzoeksperiode op straat staan. Zo raakt Nederland de expertise voor veelbelovende bedrijfstakken kwijt.‘ Ook voor grote bedrijven kan het opkrabbelen uit een recessie vervelende bijwerkingen hebben. Noodgedwongen ontslagen werknemers blijken vaak van de radar verdwenen. ’Dat probleem hadden we tien jaar geleden ook, toen het slecht ging bij Philips en Daf. Toen de experts weer hard nodig waren, waren ze uit beeld verdwenen‘, aldus een zegsman van de TU Eindhoven.
De Eindhovense universiteit presenteerde zijn plannen overigens niet met de VSNU, maar onder de Brainport-vlag. Samen met TNO wil het samenwerkingsverband drieduizend kenniswerkers aan de slag houden. Brainport stelt voor er duizend bij de TUE te parkeren, TNO denkt er evenzoveel kwijt te kunnen in zijn organisatie. Nog eens duizend banen zouden kunnen worden gered met werktijdverkorting of extra innovatiesubsidie (WBSO). Het Brainport-TNO-plan kost 300 miljoen euro. De overheid zou 80 procent van de kosten op zich moeten nemen, deelnemende bedrijven de rest.
Test less, verify Moore
At the Bits&Chips Event 2023 on 12 October 2023, Phillipa Hopcroft from Crocotec and Ivo ter Horst from ASML will kick off with a keynote speech on transforming how lithography machine software is built. Make sure to keep an eye on the website for program updates and save the date!
Het voorstel van TNO is tot nu toe het beste uitgewerkt. De kennisorganisatie stelt concrete projecten voor, geordend in vijf maatschappelijk relevante thema‘s die aansluiten bij bestaande innovatieagenda‘s. Het gaat om projecten in de categorieën bouw (duurzame woningconcepten), energie (flexibele zonnecellen), mobiliteit (filebestrijding met intelligentie langs de weg), veiligheid (camera- en sensorsystemen) en zorg (onder meer robotica en telemonitoring).
Ten slotte wilde NWO zich niet het gras voor de voeten laten wegmaaien. Volgens de onderzoeksfinancier kunnen duizenden onderzoekers zo aan de slag. Het gaat om voorstellen die als goed tot zeer goed zijn beoordeeld, maar die wegens geldgebrek toch zijn afgewezen. Met 150 miljoen euro wil NWO 525 onderzoekers (2100 mensjaren) voor vier jaar aanstellen in de Vernieuwingsimpuls- en Vrije Competitie-programma‘s. Nog eens 200 miljoen euro zou kunnen worden ingezet om projecten te realiseren in het kader van de Commissie Nationale Roadmap Grootschalige Onderzoeksfaciliteiten, in totaal goed voor nog eens duizend tot tweeduizend mensjaren.
NWO is de enige die niet expliciet kiest voor een insteek van tijdelijke detachering van werknemers voor wie even geen geld is. Volgens de organisatie heeft de historie bewezen dat investeren in kennis loont in tijden van recessie en dat elke euro zichzelf ruimschoots terugverdient. Onder meer Finland en Zweden, innovatiekoplopers in Europa, en de Verenigde Staten hebben besloten om in antwoord op de recessie extra te investeren in kennis.
Naar verwachting neemt het kabinet zeker enkele weken de tijd om de voorstellen te bestuderen.