Bram Nauta vp

Bram Nauta is hoogleraar ic-design aan de Universiteit Twente en president van de IEEE Solid-State Circuits Society.

19 November 2018

Er was eens een kippenboer die al jaren last had van luizen op zijn kippen. Hij probeerde van alles om er wat aan te doen. Verschillende bestrijdingsmiddelen, medicijnen en zelfs een wichelroedeloper konden niet helpen. De luizen bleven de kippen maar kriebelen en ze legden niet genoeg eieren. Het rendement was te laag vond de boer. Hij wilde nu echt eens van die luizen af. Hij was het helemaal zat en dacht: ik kom met een plan.

Hij noemde het ‘Plan K’, een manifest van drie A4’tjes, dat hij aan het kippenhok spijkerde. Daar stond, in het kort: luizen zijn verboden per 1 januari 2020. Elke kip die dan nog een luis heeft, krijgt hardhandig te maken met Plan K: een paar ferme meppen met een knuppel en geen eten meer. De kippen moeten zichzelf maar opnieuw organiseren en voor hun eigen hygiëne zorgen.

De kippen lazen Plan K een paar keer door en konden er weinig mee. De tekst was voor meerdere uitleg vatbaar, maar de strekking was duidelijk: die luizen moesten weg, snel en met harde sancties. De kippen wisten niet waar ze heen moesten en raakten van de leg. Enkele vooraanstaande haantjes vluchtten naar een andere boerderij, er werden geen kuikentjes meer geboren en de eierproductie zakte in.

Nu denkt u vast: wat een raar plan. Natuurlijk, iedereen is tegen luizen, maar deze aanpak is wel een beetje rigoureus. Moeten die kippen dat nu echt zelf oplossen?

Bits&Chips event Save the date

Lees voor kippen: wetenschappers uit een select aantal Europese landen, voor luizen: de internationale commerciële uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften, en voor de kippenboer: de publieke onderzoeksfinanciers. Zo heb je de situatie die ons wetenschappers sinds september bezighoudt.

Het plan voor ons heet Plan S en houdt in dat na 2020 alle met publiek geld gefinancierde publicaties helemaal open-access moeten zijn. Klinkt logisch, want waarom zouden uitgevers moeten verdienen aan het publiceren van werk dat de belastingbetaler heeft gefinancierd? De tekst van Plan S maakt echter geen onderscheid tussen commerciële uitgevers die vreselijk hoge bedragen vragen voor hun tijdschriften en bijvoorbeeld vakorganisaties als de IEEE.

Bij de IEEE doen vrijwilligers het werk, zonder winstoogmerk. Een lidmaatschap van de IEEE, inclusief dat van drie societies, kost mij 210,56 euro per jaar en daarmee heb ik toegang tot alle vakliteratuur die ik maar zou willen lezen. Een beetje krant is duurder. En omdat volgens Plan S alle nieuwe publicaties niet meer achter een paywall mogen staan, gaan we straks niks meer publiceren in onze bestaande IEEE-conferenties en vakbladen. We mogen volgens Plan S dus ook niet meer in een krant ons inhoudelijke verhaal vertellen of op een commercieel tv-station. Want: allemaal achter een betaalmuur. Open brief met mijn uitvinding aan Willie Wortel in de Donald Duck dan? Nee! Paywalled!

Plan S wil dat wetenschappers hun krant met abonnement opzeggen en overstappen op een gratis huis-aan-huisblaadje – en u weet: wie daarin wil publiceren, moet ervoor betalen. Om zo’n nieuw open-access-blad een sterke reputatie te geven, moet er eerst vooraanstaand werk in worden gepubliceerd. Maar om de rest van de wereld zover te krijgen, hebben we eerst dit kip-eiprobleem op te lossen. In deze context is Plan S letterlijk de knuppel in het hoenderhok.