Wat zou Wim van der Leegte vinden van Trumps interventie in de strijd tussen Broadcom en Qualcomm? Vermoedelijk vindt hij de blokkade best te billijken, maar niet om de dezelfde redenen als de Amerikaanse president. Van der Leegte laat nooit een gelegenheid onbenut om het ongelijke speelveld in de wereld aan de kaak te stellen. Een principiële tegenstander van vrijhandel is echter hij niet, al vindt hij een beetje chauvinisme heel gezond. Trump meent dat hij de rest van de wereld een poot moet uitdraaien. Moeten wij dan juichen als ‘zijn’ Qualcomm ‘ons’ NXP opslokt?
Van der Leegte is niet de enige gewezen topman die wil dat de overheid de maakindustrie meer de hand boven het hoofd houdt. Ook oud-Philips-president Jan Timmer verwijt in zijn autobiografie Nederland, en meer algemeen Europa, een naïef idealisme. Zeker op het gebied van technologie dreigen we een kolonie van de Verenigde Staten en China te worden, waarschuwt hij.
Wordt het niet eens tijd dat we naar onze grootindustriëlen gaan luisteren? We prediken open economieën en vrijhandel, maar maken geen vuist als anderen zich niet aan de spelregels houden. Van onze eigen bedrijven nemen we afscheid zonder een traan te laten. Nu China in toenemende mate in Nederland (Ampleon, Nexperia, E-Traction, Dimenco) en Europa (Kuka, Volvo) komt shoppen en Trump het Amerikaanse protectionisme opschakelt, kan Europa die opstelling echt niet meer handhaven.

Voor China was enige mildheid nog lange tijd te billijken. Het land was bezig miljoenen mensen uit de armoede te trekken. Noem het ontwikkelingshulp dat we een oogje dichtknepen als het de WHO-regels wel erg flexibel interpreteerde. Het jonge Philips speelde het spelletje ook niet altijd even eerlijk. Op het gebied van intellectueel eigendom stond Nederland aan het begin van de twintigste eeuw bekend als piratennest.
Inmiddels is China echter hard op weg onze gelijke te worden; hier en daar is het ons zelfs voorbijgestreefd. Het heeft na de leds en zonnecellen zijn zinnen gezet op de meest geavanceerde industrieën, maar is geenszins van plan zijn tactieken te wijzigen. ‘De verzameling beleidsmaatregelen die China hanteert om zijn Made in China 2025-plan uit te rollen, zijn uitermate problematisch’, stelde de Europese Kamer van Koophandel vorig jaar in een alarmistisch rapport.
De VS stellen zich al langer assertiever op: Trumps blokkade van de Broadcom-Qualcomm-deal was wat dat betreft niets nieuws. Onder Obama moest Philips voor Lumileds op zoek naar een andere koper, omdat Washington de Chinese onwenselijk achtte. Aixtron heeft maar een klein ontwikkelclubje in de VS, maar groot genoeg voor de VS om nee te zeggen tegen de Chinese overname van het Duitse bedrijf (Berlijn had al toestemming gegeven, maar trok die later in). Micron, Fairchild, Lattice: allemaal vastgelopen op (angst voor) het beruchte Committee on Foreign Investment in the US (Cfius).
Het gaat niet alleen om industrieel leiderschap. In de toekomst zal economische groei in toenemende mate komen van technologische innovatie, in álle sectoren. Wie die technologie ontwikkelt en controleert, wint het meest. Kijk maar naar de keizerrijken die Amazon en Google hebben opgebouwd. Deze bedrijven domineren niet hun markt, zij zijn de markt.
In Europa kunnen we de hightechindustrie en andere strategische sectoren daarom niet hetzelfde blijven behandelen als bierbrouwers of bloembollenkwekers. In cruciale technologie als halfgeleiders en ict hebben we al een gevaarlijke achterstand opgelopen, die we niet meer inhalen met alleen het bekende strijdplan van Europa: meer onderwijs, meer (privaat) onderzoek en betere regelgeving.
Is dit een oproep om muren te bouwen en handelsoorlogen te beginnen? Nee, natuurlijk niet. Aan de Japanners en Koreanen zijn we ook niet ten onder gegaan. Maar vrij vertaald naar Matthias Machnig, Duits staatssecretaris voor Economische Zaken en Economie: ‘We willen de wereld open tegemoet treden, maar niet gekke Gerritje zijn.’
Toch nog maar eens goed kijken of we NXP wel willen laten gaan?