In het kader van de federatievorming hebben de universiteiten van Delft, Eindhoven en Twente hun ontwerpopleidingen gebundeld binnen één instituut, onder de ietwat verwarrende naam 3TU.School for Technological Design, Stan Ackermans Institute. Met deze tweejarige vervolgopleidingen kunnen studenten hier als aanvulling op hun masterdiploma de graad van Professional Doctorate in Engineering (PDEng) bemachtigen.
Het Stan Ackermans Institute telt op dit moment tien opleidingen, waarvan acht in Eindhoven en twee in Delft. Twente biedt op het moment geen ontwerpstudies aan. ’We hopen wel en we streven er ook naar dat we daar binnenkort ook met een ontwerpopleiding van start kunnen gaan‘, zei Sytse Douma, decaan van de faculteit Technologie Management in Eindhoven en directeur van het Stan Ackermans Institute tijdens een informatiebijeenkomst in november.
Anders dan bij wetenschappelijke of technische studies draait het bij ontwerpopleidingen specifiek om het oplossen van een probleem of het ontwikkelen van een nieuw apparaat. ’Bij natuurwetenschappelijk onderzoek ben je op zoek naar een bepaalde waarheid. Je ziet een verschijnsel, en je vraagt je af wat daar de verklaring voor is. Dat doe je door experimenten en door daar een model van te maken‘, zegt Douma. ’Bij ontwerpen moet je iets bedenken dat er nog niet is, maar je moet wel kunnen bedenken hoe het moet gaan werken.‘
Douma benadrukt dat het voor ontwerpers essentieel is dat ze kennis uit verschillende vakgebieden kunnen toepassen. ’Als je iets wil ontwerpen heb je daar vaak kennis voor nodig van verschillende disciplines, terwijl de meeste mensen opgeleid zijn in een enkele vakgebied.‘ Daarom besteden de opleidingen binnen het Stan Ackermans Institute veel aandacht aan onderwerpen die buiten de directe studie vallen. ’Vaak zijn dat technische disciplines, maar soms ook vakgebieden die wat verder weg liggen. Bijvoorbeeld industriële bedrijfseconomie, want als je iets ontwerpt moet dat op een kosteneffectieve manier zijn‘, zegt Douma.
De andere belangrijke focus wordt gevormd door een stage binnen het bedrijfsleven. Daar pakken de studenten een specifiek ontwerpprobleem aan. ’Centraal staat natuurlijk een ontwerpopdracht, en die is altijd uitgezet bij een organisatie uit de praktijk. Dat moet een reëel probleem zijn binnen een bedrijf of een maatschappelijke organisatie, die ook bereid is om daarvoor te betalen.‘ Voor de bedrijven zijn dergelijke stages ook interessant. Een voordeel is dat ze risicovolle concepten kunnen verkennen die ze anders misschien zouden laten liggen. Ook halen ze via stages vaak talent binnen. Deelnemende bedrijven zijn onder meer Akzo Nobel, ASML, Ericsson, DSM, Océ, Philips, Schiphol, TNO, Unilever en Vodafone.
Een van de opleidingen waar studenten uit kunnen kiezen is Software Technology in Eindhoven dat zich richt op het ontwerpen van de programmatuur voor met name realtime embedded systemen. Onder de bedrijven die hun deuren openstellen voor deelnemers aan deze studie zijn ASML, het Embedded Systems Institute, LogicaCMG, NXP, Océ, verschillende Philips-onderdelen, Siemens VDO en TNO Defensie.
Voor het ontwikkelen van complete systemen is er de opleiding Information and Communication Technology (ICT), eveneens in Eindhoven. Ook de interactie tussen machines en degene die deze moeten bedienen krijgt aandacht bij de Eindhovens opleiding User System Interaction (USI). Ook voor het ontwerpen van instrumenten bestaat in Eindhoven een opleiding, te weten Design and Technology of Instrumentation (DTI). Deelnemers hieraan kunnen de industriële of medische richting volgen. Bij de eerste variant ligt de nadruk op apparaten voor de hightechindustrie, de tweede is onderdeel van een vierjarige opleiding tot medisch fysicus.
Daarnaast herbergt Eindhoven nog de studies Architectural Design Management Systems (ADMS), Logistics Management Systems (LMS), Mathematics for Industry (MI) en Process and Product Design (PPD). De TU Delft biedt de opleidingen Bioprocess Engineering (BPE) en Process and Equipment Design (PED) aan. Naar verwachting komt hier binnenkort nog een opleiding op het gebied van biotechnologie bij.
Het Stan Ackermans-instituut is oorspronkelijk opgericht als de ontwerpschool van de TU Eindhoven. Deze is in 1986 opgericht toen er vraag uit het bedrijfsleven kwam naar een verdere opleiding van ingenieurs. De toenmalige TUE-rector Stan Ackermans heeft dat opgepakt, en hij werd de eerste directeur van het instituut. Na twintig jaar zijn er ruim 2500 ontwerpers opgeleid. Min of meer tegelijkertijd zijn er ook bij andere technische universiteiten ontwerpopleidingen ontstaan.
Voor de opleidingen van het nieuwe instituut bestaat een strenge selectieprocedure. De studie Software Technology bijvoorbeeld laat van de 120 aanvragen slechts 20 tot 25 studenten per jaar toe. Deelnemers dienen in ieder geval over een masterdiploma beschikken en daarbij hoge cijfers gehaald hebben. Daarnaast moeten ze twee aanbevelingsbrieven meesturen. Opmerkelijk is dat slechts een klein deel van de deelnemers uit Nederland komt. De opleidingen zelf worden verzorgd door een van de faculteiten en niet door het instituut zelf. Deze dragen de volledige verantwoordelijkheid voor de opleidingen, zowel de inhoudelijke invulling als de financiering.