Wim Hendriksen is lector op de Fontys Hogeschool.
Met vakantie kwam ik terecht in een klein dorpje in het Engelse Hertfordshire met een paar honderd inwoners. Daar stond midden in de rimboe een museum van perfect onderhouden vooroorlogse vliegtuigen. Vrijwilligers uit dat dorp hielden deze kisten in stand. De gids, een man die echt plezier had in zijn vak, vertelde ons waarom het trainingsvliegtuig Tiger Moth eruit ziet als de gelijknamige nachtvlinder. Bij dit dubbeldekkervliegtuigje is het bovenste vleugelpaar iets naar voren geplaatst en de onderste iets naar achteren, voor de juiste balans.
Maar hij begon met de vraag waarom de Engelsen de oorlog hadden gewonnen van de Duitsers. Wij wisten het niet precies. Nou, dat kwam omdat de Duitsers hun beste fighter pilots naar het front stuurden met de opdracht om zoveel mogelijk Engelsen neer te schieten. Daar gingen ze mee door tot ze zelf werden neergeschoten. ’Wij‘, zei hij staand voor zijn Tiger Moth, ’wij deden dat anders. Onze beste fighter pilots werden van het front teruggehaald om op de vliegschool nieuwe fighter pilots op te leiden.‘ De nieuwe piloten kwamen dan met veel meer relevante ervaring in actieve dienst. En dat was de reden dat de Engelsen succesvoller waren in de strijd om het luchtruim dan de Duitsers.
Daarmee kwamen we op de vorm van de Tiger Moth. Voor vlieglessen hadden de Engelsen vliegtuigen nodig waar twee piloten in konden zitten. De tweedekkers uit die tijd hadden slechts één zitplaats. Dus moest er een zitplaats bij. Helaas waren de vliegtuigen uit die tijd nog niet zo betrouwbaar, dus het kwam nogal eens voor dat de piloten onderweg moesten uitstappen. De voorste piloot kwam bij de tweezitter echter onder de vleugel terecht, dus uitstappen was een beetje lastig. Om dit probleem op te lossen plaatsten ze de bovenste vleugel verder naar voren, zodat de weg vrij was. Om te voorkomen dat het vliegtuig dan achterover kantelde, plaatsten ze de onderste vleugel naar achteren. Een ander probleem was dat die beginnende piloten overal tegenaan reden op de startbaan omdat ze niet konden zien wat er voor hen gebeurde door die grote motor. Daarom werd die motor ondersteboven in het vliegtuig gemonteerd. ’En nu weten jullie waar een Tiger Moth zijn karakteristieke silhouet aan te danken heeft‘, besloot hij met een twinkeling in zijn ogen.
Wat heb ik geleerd van deze belevenis? Als je een oorlog wilt winnen, dan moeten je beste piloten dus docent worden op de vliegschool. Hoe zit dat nou met ons onderwijs? Stuurt de industrie zijn beste mensen naar onze scholen en universiteiten om te zorgen voor goed opgeleid nieuw personeel, zodat we onze voorsprong op het buitenland kunnen behouden? Nee. En waarom niet?
Ook in Top Gun zagen we dat Tom Cruise met alle geweld terug wilde naar de vliegschool. Dat was immers het hoogste wat je kon bereiken. En hoe zit dat met onze docenten? Waar staan die op de maatschappelijke ladder? Is dat wel terecht?
Hier moeten we iets aan doen, maar we moeten het wel vertalen naar de Nederlandse onderwijssituatie. Industrie: stuur je beste fighterpilots om ons te helpen om het niveau van je nieuwe personeel te verhogen.