De Nederlandse overheid dupeert de belastingbetaler door de tot Nationaal Icoon uitgeroepen uitvinding van ASML links te laten liggen, zegt een ontstemde ASML-topman Peter Wennink.
ASML-ceo Peter Wennink uit felle kritiek op de manier waarop de Nederlandse overheid een belangrijke vondst van zijn bedrijf terzijde heeft geschoven. De in Veldhoven bedachte methode om het veelgebruikte medische isotoop molybdeen-99 (Mo-99) buiten een kernreactor te produceren, werd twee jaar geleden bekroond tot Nationaal Icoon, maar de overheid stak daarna geen vinger uit om de uitvinding te helpen doorontwikkelen. De bouw van een peperdure nieuwe kerncentrale in Petten steunt zij wel. ‘Het is gewoon schandalig, een hele slechte deal voor de belastingbetaler’, oordeelt Wennink.
Mo-99 wordt tegenwoordig op enkele plaatsen ter wereld geproduceerd door bestraling van uranium in nucleaire reactoren. Deze faciliteiten zijn echter aan het verouderen, waardoor de leveringszekerheid van het isotoop in gevaar dreigt te komen. Kernreactoren kosten honderden miljoenen euro’s. Ook het radioactieve afval dat zij produceren, is een probleem. De verwerking en opslag daarvan zijn een kostbare zaak.
Tijdens de evaluatie van vrije-elektronenlasers als potentiële euv-bron realiseerde ASML’er Patrick de Jager zich dat de opstelling zich ook leent om Mo-99 te produceren. Daarbij ontstaat minder en minder gevaarlijk afval, en mede daarom is de Lighthouse-benadering vrijwel zeker aanzienlijk goedkoper dan de nucleaire methode.
ASML had niet de ambitie om de vondst zelf te exploiteren, maar was vanwege het maatschappelijk belang wel bereid hem op weg te helpen. Na de bekroning tot een van drie Nationale Iconen, die recht geeft op extra aandacht en financiering van de overheid, leek dat in kannen en kruiken. ‘De Nationale Iconen zijn van hoog internationaal niveau en Nederlandse visitekaartjes op het gebied van innovatie. Alle drie de innovaties hebben grote economische potentie en dragen bovendien bij aan wereldwijde duurzame ambities’, sprak toenmalig minister Kamp bij de benoeming.
Bringing Ethernet to the Edge of Industrial Networks
Microchip has introduced new industrial-grade Single Pair Ethernet devices that implement the 10BASE-T1S and 100BASE-T1 physical layer. These products bring Ethernet all the way to the edge of industrial networks. Read more about Microchip’s Single Pair Ethernet.
Onvoorstelbare lobby
ASML en diens partner, de Belgische isotopenleverancier IRE, wachtten echter tevergeefs op de beloofde ondersteuning uit Den Haag. Nu gaat IRE zelf een faciliteit bouwen in Fleurus, met geld van de Vlaamse overheid. Mo-99 gaat het instituut in de toekomst daarom niet meer in Petten bestellen.
Wennink is content dat de vinding in de praktijk wordt gebracht, ook al is het niet in Nederland, maar haar keuze gaat de Nederlandse overheid straks nog gevoelig in de portemonnee treffen. ‘Ze steken achthonderd miljoen in een kernreactor, maar die is straks dertig procent van zijn omzet kwijt als IRE Mo-99 zelf gaat produceren. IRE is de grootste klant in Petten.’
Het argument dat een reactor nodig is om ook andere medische isotopen te kunnen maken, gaat volgens de topman niet op. ‘Daar is een wereldmarkt voor. De Verenigde Staten hebben daar bijvoorbeeld niet eens hun eigen reactor voor, omdat ze elders kunnen inkopen. En bovendien: het moet nog blijken of die isotopen niet met Lighthouse kunnen worden gemaakt.’
‘Er is een onvoorstelbare lobby van de kernindustrie opgezet. Daar konden we niks tegen doen. We liepen tegen een muur op’, verklaart Wennink de gang van zaken. Hij wijst op de ironie dat de nucleaire industrie zo goed wordt gehoord op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, dat die de regie voor het Nationaal Icoon overnam van Economische Zaken. ‘VWS kiest ervoor volgende generaties op te zadelen met zwaar radioactief afval. Dat had niet gehoeven.’